Op 6 oktober 2025 waarschuwt Enexis Netbeheer B.V. de Nederlandse bevolking voor een mogelijk rampspoed: op extreem koude dagen in de komende winter kan het elektriciteitsnet in meerdere regio’s samenkomen. Geen abstracte dreiging — maar een concreet risico op urenlang stroomuitval, met als gevolg gekookte voedselvoorraden, onwerkzame verwarming en verstoord ziekenhuisvervoer. Enexis, dat 3,9 miljoen aansluitingen bedient vanaf haar hoofdkantoor in Arnhem, heeft 22 kritieke punten geïdentificeerd waar het net op het randje van overbelasting staat. En het is geen kwestie van ‘misschien’. Het is een kwestie van wanneer.
Het probleem is geen toeval — het is een storm die al jaren opkomt
Deze winter is niet gewoon koud. Het is de derde winter op rij waarin de combinatie van elektrische verwarming, elektrische auto’s en een verouderd netwerk op een knelpunt stuit. In Groningen, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg zijn de kabels en transformators al jaren op het randje. In Zwolle, waar het net zwaar belast is door de groei van elektrische voertuigen en warmtepompen, is de spanning al sinds 2023 onstabiel. Enexis heeft in de afgelopen jaren 470 miljoen euro geïnvesteerd in netversterking — maar het is net als een weg die steeds breder wordt, terwijl het aantal auto’s met 15% per jaar stijgt.Wat doet Enexis? En waarom is dat niet genoeg
Enexis heeft een drievoudige strategie opgezet. Ten eerste: congestiebeheer. Bedrijven die hun energieverbruik tijdens piekuren verminderen, krijgen een vergoeding. Dat is geen vrijwillige actie — het is verplicht voor grote verbruikers. Ten tweede: het hergebruiken van uitvalreserves. Deze zijn ooit bedoeld voor onderhoud, maar nu worden ze als buffer ingezet bij pieken. Ten derde: een samenwerking met vijf energieleveranciers — Essent, Eneco, Vattenfall, Zonneplan en Frank Energie — om huishoudens te stimuleren. In 21 regio’s krijg je een korting op een thuisbatterij als je die tijdens piekuren aan het net terugkoppelt. Of je krijgt een bonus als je je elektrische auto ’s nachts laadt.Maarten Noom, directeur Asset Management bij Enexis, zegt het duidelijk: ‘Als we niets doen, komt het net op piekmomenten onder druk te staan — en dan gaat er iets kapot. Kabels, transformatoren, zelfs stations. En dan heb je wekenlang geen stroom.’ Hij weet dat het niet makkelijk is. ‘Wij willen onze klanten niet langdurig zonder stroom laten zitten. Maar we kunnen niet alles oplossen met kabels en stalen.’
Hoe moet jij je gedragen? Eenvoudige stappen, grote impact
Het is geen vraag van ‘moet ik dit doen?’ — het is ‘hoeveel schade wil je toelaten?’ Hier zijn de praktische tips die Enexis aanbeveelt:- Gebruik de timer op je vaatwasser en wasmachine: laat ze lopen tussen 22:00 en 6:00.
- Lad je elektrische auto ’s nachts, niet tussen 17:00 en 20:00. Gebruik slimme laadpalen of apps zoals ‘EV Smart Charge’.
- Als je niet haast hebt: laad met 11 kW in plaats van 22 kW. Het duurt langer, maar belast het net minder.
- Verwarm alleen kamers waar je bent. Een verwarmde woonkamer is prima — een verwarmde slaapkamer met de deur dicht? Overbodig.
- Gebruik geen stofzuiger, oven en wasdroger tegelijkertijd tijdens de piekuren.
Dit is geen idee van een milieubewuste student. Dit is een noodmaatregel. Enexis weet dat veel mensen al hun batterijen en warmtepompen hebben gekocht met de belofte van ‘groen en zelfstandig’. Maar zonder een slimme aansturing, wordt dat ‘groen’ net een extra last voor het net.
Politiek reageert — maar wat nu?
In Kampen, Overijssel, is de VVD al actief geworden. Ze eisen dat de provincie een noodplan opstelt voor ziekenhuizen, waterzuiveringsinstallaties en woonzorgcentra. ‘Als de stroom uitvalt, dan stopt niet alleen de verwarming — dan stopt ook de pomp die het water naar de huizen brengt,’ zegt lokale fractievoorzitter Henk van Dijk. Enexis erkent dat tijdelijke afschakelingen mogelijk zijn — maar alleen als laatste redmiddel. ‘We willen niemand zonder stroom laten zitten. Maar als we geen keuze hebben, dan moeten we kiezen waar we de stroom laten blijven.’De uitdaging? De uitbreiding van het net duurt jaren. Een nieuwe transformator bouwen? Minimaal 18 maanden. Een kabel leggen onder een weg? Tien maanden vergunningsproces, plus twee jaar bouwtijd. Enexis verwacht dat de druk in de komende jaren niet afneemt — integendeel. Zomers met hittegolven zullen ook pieken veroorzaken, omdat airco’s op volle kracht draaien. De winter van 2025-2026 is dus niet een uitzondering. Het is een voorspel.
Wat komt er na deze winter?
Als de maatregelen in de 21 regio’s werken — dat wil zeggen: als pieken dalen en uitval blijft uitblijven — dan wil Enexis het model uitbreiden naar andere delen van het land. In 2027 kunnen ook regio’s als Friesland, Gelderland en Zuid-Holland een vergelijkbaar programma krijgen. Maar het is geen oplossing als alleen een paar duizend huishoudens meedoen. Het moet massaal. En dat begint met een eenvoudige keuze: lopen of verwachten.Frequently Asked Questions
Hoe groot is het risico op stroomuitval in mijn regio?
Het risico is het hoogst in de 22 geïdentificeerde locaties, vooral in Overijssel (Zwolle), Groningen en Drenthe. In deze gebieden zijn de netwerken oud en de vraag snel gestegen. In andere regio’s is het risico lager, maar niet nul. Enexis waarschuwt dat bij extreme koude, zelfs versterkte netten kunnen overbelasten. Een uitval van 2 tot 6 uur is mogelijk als pieken niet worden verminderd.
Waarom worden bedrijven verplicht, maar huishoudens niet?
Bedrijven verbruiken gemiddeld 10 tot 100 keer meer energie dan een huishouden. Een kleine fabriek kan evenveel verbruiken als 200 huizen. Daarom is het efficiënter om grote verbruikers direct te sturen. Huishoudens worden aangemoedigd via prikkels — korting, bonus, smart charging — omdat het lastiger is om verplichtingen op te leggen aan miljoenen individuen. Maar elke huishoudens die meedoet, verlaagt het risico voor iedereen.
Wat gebeurt er als ik mijn elektrische auto tijdens de piek laad?
Niets strafsrechtelijks — maar je verhoogt het risico op een uitval in je wijk. Als duizenden mensen tegelijk hun auto laden tussen 17:00 en 20:00, kan een transformator overbelasten en de stroom uitschakelen. Daarnaast mis je de korting van je energieleverancier. Je betaalt dus meer en draagt bij aan een probleem dat je zelf ook kan lijden.
Kan ik als particulier mijn thuisbatterij verplicht aan het net koppelen?
Nee, het is vrijwillig. Maar als je een batterij hebt en je meldt je aan bij een energieleverancier als Eneco of Zonneplan, kun je een korting krijgen van tot €500 op de aanschaf — op voorwaarde dat je de batterij tijdens piekuren (17:00-21:00) aan het net terugkoppelt. Dat helpt het net, en je bespaart op je energierekening. Het is win-win — als je meedoet.
Waarom werkt het net niet beter, terwijl we zoveel geld in duurzame energie steken?
Omdat het net niet mee is gegroeid. We bouwen zonnepanelen en windmolens, maar de kabels die die energie naar de steden brengen, zijn vaak uit de jaren ’70. Een windmolen op het platteland produceert stroom — maar als de kabel naar de stad niet sterk genoeg is, moet de stroom worden afgeknapt. Het is als een waterleiding die te klein is voor de hoeveelheid water die je erdoor wilt laten lopen. Infrastructuur is duur, traag en politiek onpopulair — dus het wordt uitgesteld.
Hoe weet ik of ik in een van de 21 regio’s zit?
Enexis heeft een interactieve kaart op haar website waar je je postcode kunt invoeren. De 21 regio’s zijn vooral gebieden met veel elektrische voertuigen en warmtepompen, zoals de regio’s rond Zwolle, Emmen, Enschede, Eindhoven en Maastricht. Als je in een van deze gebieden woont, krijg je een brief van je energieleverancier met aanbiedingen. Als je die niet hebt gekregen, maar je denkt dat je in een risicogebied woont, neem dan contact op met Enexis of je leverancier.