Op 19 september 2025 liet voorzitter Ursula von der Leyen de EU weten dat er een nieuw sanctiepakket op stapel ligt. Terwijl de wereld nog steeds worstelt met de energiecrisis, zet Brussel in op een nog harder beleid tegen Moskou. Het plan: niet alleen een verbod op de meeste ruwe olie‑import, maar ook een totale stopzetting van Russische LNG‑leveringen en bredere maatregelen tegen landen die de sancties omzeilen.
Wat zit er precies in het 19e sanctiepakket?
Het kernpunt is een EU sancties beleid dat tot nu toe vooral op ruwe olie gericht was, nu uit te breiden naar vloeibaar aardgas. Het verbod op LNG zou de al bestaande blokkade van zee‑gebaseerde ruwe olie en geraffineerde producten completeren. Met die stap wil de EU de laatste flinke inkomstenbron van Rusland afsnijden.
De bestaande olie‑ban, die al 90 % van de Russische olie‑export naar de EU bestrijkt, heeft tot nu toe ongeveer de helft van Moskou’s wereldwijde olieverkoop geraakt. Het nieuwe pakket voegt een volledige stop op aankopen van Russische LNG toe – een product dat steeds belangrijker wordt voor Europa’s energie‑mix.
- Verbod op LNG‑inkoop uit Rusland.
- Handhaving van het bestaande crudelagen‑verbod (90 % blokkade).
- Geen directe wijziging van de uitzonderingen voor Hongarije en Slowakije.
- Strengere actie tegen derde landen die Rusland helpen de sancties te omzeilen, met name China en India.
De uitzonderingen voor Hongarije en Slowakije blijven een lastig punt. Deze twee lidstaten mogen nog steeds samen ongeveer 500 000 vaten per dag importeren. Critici beweren dat dit de effectiviteit van het hele pakket ondermijnt en roepen op tot een snellere afbouw van die importen.
De dynamische prijsplafonds en hun impact
Naast de handelsembargo’s blijft de EU aanknopingspunten houden met de G7+ Price Cap Coalition. Drie prijsplafonds gelden al:
- Ruwe zee‑olie – US$47,6 per vat (vanaf het 18e pakket).
- ‘Premium‑to‑crude’ producten zoals diesel en benzine – US$100 per vat.
- ‘Discount‑to‑crude’ producten zoals fuel‑oil – US$45 per vat.
Wat nu nieuw is: een automatische, dynamische mechaniek die elk half jaar het gemiddelde van de Urals‑prijs vergelijkt en het plafond 15 % lager zet dan dat gemiddelde. Hierdoor blijft het plafond realistisch, zelfs als de wereldmarktprijzen schommelen.
De cijfers spreken voor zich. In 2021 importeerde de EU olie ter waarde van €71 miljard uit Rusland; €48 miljard daarvan was ruwe olie. De invoering van het prijsplafond heeft volgens schattingen de Russische bruto‑inkomsten uit olie‑export met tussen de $48 en $122 miljard per jaar teruggedrukt. De EU‑markt is daardoor een van de meest effectieve drukpunten geworden.
Naast de prijsplafonds werkt de EU aan het ondermijnen van de zogenoemde ‘shadow fleet’ – een netwerk van schijn‑tankers die via derde‑landen de prijsplafonds omzeilen. Het G7‑samenwerkingsverband heeft recent de monitoring van dergelijke schepen aangescherpt en de verkoop van tankers aan landen buiten de EU beter in de gaten.
De bredere strategie richt zich echter niet alleen op directe handel. Von der Leyen heeft duidelijk gemaakt dat de EU bereid is druk uit te oefenen op financiële instellingen, cryptoplatforms en energie‑bedrijven in China en India die sancties omzeilen. Daarbij moet worden gedacht aan het bevriezen van tegoeden, het beperken van banktransacties en het opleggen van aanvullende exportcontroles.
Terwijl de prijzen voor olie dit jaar weer omlaag zijn gegaan, biedt dat de EU ruimte om de sancties nog verder te verlevendigen. Waar het oorspronkelijke plafond bij $60 per vat lag, kan nu via de dynamische formule een lager, meer flexibel niveau worden gehandhaafd zonder dat de maatregelen hun impact verliezen.
De komende maanden zullen vooral gericht zijn op twee soorten eindspelletjes: enerzijds het vinden van een diplomatieke oplossing voor de Hongaarse en Slowaakse uitzonderingen; anderzijds het aanscherpen van de controles op derde‑landactiviteiten. Hoe de EU die balans vindt, zal bepalen hoe effectief de sancties op de lange termijn blijven.